वाशिङ्टन। अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले रुसी राष्ट्रपति भ्लादिमिर पुटिनसँग ‘चाँडै नै’ भेट हुनसक्ने बताएका छन् । ट्रम्पले आफ्ना विशेष दूत र रुसी राष्ट्रपतिबीच मस्कोमा भएको अत्यधिक फलदायी वार्ता भनेर वर्णन गरेपछि उनको यस्तो भनाइ आएको हो ।
सम्भावित शिखर सम्मेलनको चर्चा ट्रम्प र युक्रेनी राष्ट्रपति भोलोदिमर जेलेन्स्कीबीचको फोनवार्तामा गरिएको थियो । फोनवार्तामा किएभका एक वरिष्ठ स्रोतका अनुसार नाटो महासचिव मार्क रुट र बेलायत, जर्मनी र फिनल्यान्डका नेताहरू समेत सामेल थिए ।
युक्रेनी र रुसी नेताहरूलाई कहिले भेट्ने भनेर सोधिएको प्रश्नमा ह्वाइट हाउसमा बुधबार पत्रकारहरूलाई ट्रम्पले भने, “चाँडै नै बैठक हुने राम्रो सम्भावना छ ।”
उनले पुटिनसँगको भेट कहाँ हुनसक्छ भन्नेबारे कुनै सङ्केत दिएनन् । सन् २०२१ जुनमा पूर्वराष्ट्रपति जो बाइडेनले जेनेभामा आफ्ना समकक्षीसँग भेट गरेपछि यो पहिलो अमेरिका–रुस नेतृत्वको शिखर सम्मेलन हुनेछ ।
न्युयोर्क टाइम्स र सिएनएनले योजनासँग परिचित व्यक्तिहरूलाई उद्धृत गर्दै ट्रम्पले अर्को हप्ताको सुरुमा पुटिनसँग बस्ने योजना बनाएको र त्यसपछि रुसी नेता र जेलेन्स्कीसँग त्रिपक्षीय बैठक चाहेको बताएका छन् ।
“यस्तो देखिन्छ कि रुस अब युद्धविराममा सहमत हुन बढी इच्छुक छ तिनीहरूमाथि दबाबले काम गरिरहेको छ । तर मुख्य कुरा यो हो कि उनीहरूले विवरणमा हामी वा संयुक्त राज्य अमेरिकालाई धोका नदिऊन्”, जेलेन्स्कीले बुधबार साँझ भने ।
ट्रम्पको जेलेन्स्कीसँगको फोनवार्ता अमेरिकी दूत स्टिभ विटकफले दिनभर मस्कोमा रुसी नेतृत्वसँग भेट गरेपछि आएको हो । ट्रम्पले युक्रेनमा रुसको युद्धलाई लिएर नयाँ प्रतिबन्धहरू लगाउने समयसीमा नजिकिँंदै गर्दा उक्त भेटवार्तालाई क्रेमलिनले ‘फलदायी’ भनेर वर्णन गर्यो ।
“उत्कृष्ट प्रगति भयो !”, ट्रम्पले आफ्नो ट्रुथ सोसल प्लेटफर्ममा लेखेका छन् । त्यसपछि उनले केही युरोपेली सहयोगीहरूलाई जानकारी दिएको उल्लेख गरेका छन् । “यो युद्ध समाप्त हुनुपर्छ भन्ने कुरामा सबै सहमत छन् र हामी आगामी दिन र हप्ताहरूमा त्यस दिशामा काम गर्नेछौँ”, उनले भने ।
तर केही मिनेटपछि, एक वरिष्ठ अमेरिकी अधिकारीले ‘माध्यमिक प्रतिबन्धहरू’ अझै पनि दुई दिनमा लागू हुने अपेक्षा गरिएको बताए । अमेरिकी विदेशमन्त्री मार्को रुबियोले विटकफ मस्कोबाट युद्धविराम प्रस्ताव लिएर फर्किरहेको बताए । यसमा युक्रेन र वासिङ्टनका युरोपेली सहयोगीहरूसँग छलफल गर्नुपर्ने थियो ।
उनले ट्रम्प–पुटिन भेटको समयतालिकामा सावधानी अपनाउँदै भने, “धेरै काम बाँकी छ र यो सम्भवतः हप्ताहरू लाग्न सक्छ ।”
– लामो प्रक्रिया –
पदभार ग्रहण गरेको २४ घण्टाभित्र द्वन्द्व अन्त्य गर्नसक्ने घमण्ड गरेका ट्रम्पले रुसलाई शान्तितर्फ अघि बढ्न वा नयाँ दण्डको सामना गर्न शुक्रबारसम्म समय दिएका छन् ।
इस्तानबुलमा भएका तीन चरणका रुस–युक्रेन वार्ताहरू युद्धविरामका विषयमा कुनै प्रगति गर्न असफल भएका छन् र दुवै पक्षका मागहरू धेरै टाढा छन् ।
रुसले आफ्नो छिमेकी एवं अमेरिका र युरोपेली सङ्घको सहयोगी देश युक्रेनमाथि ड्रोन र क्षेप्यास्त्र आक्रमणलाई रेकर्ड उचाइमा पुर्याएको छ र भूमिमा आफ्नो अग्रगमनलाई तीव्र बनाएको छ ।
“एकदमै उपयोगी र रचनात्मक कुराकानी भयो”, पुटिनका सहायक युरी उशाकोभले विटकफसँगको तीन घण्टाको बैठकपछि पत्रकारहरूलाई भने । दुई व्यक्तिले आ–आफ्नो स्थितिमा ‘सङ्केतहरू’ साटासाट गरेको विस्तृत जानकारी नदिई उनले भने ।
जेलेन्स्कीले ट्रम्पसँगको आफ्नो फोनवार्ताको पुष्टि गर्नुभयो र युरोपेली नेताहरूले भाग लिएको पुष्टि गरे । यद्यपि उनले उनीहरूको नाम दिएनन् ।
– प्रतिबन्धको धम्की –
रुसले निरन्तर गरेको आक्रमणलाई लिएर हालैका हप्ताहरूमा ट्रम्पले पुटिनप्रति बढ्दो निराशा व्यक्त गरेका छन् । ह्वाइट हाउसले रुसविरुद्ध के कारबाही गर्ने भनेर आधिकारिक रूपमा उल्लेख गरेको छैन, तर ट्रम्पले पत्रकारहरूलाई रुसका प्रमुख व्यापार साझेदारहरूलाई लक्षित गरी सम्भवतः चीनलाई लक्षित गर्दै ‘धेरै बढी माध्यमिक प्रतिबन्धहरू’ लगाउने योजना बनाएको बताए ।
अघिल्लो दिन उनले नयाँ दिल्लीले रुसी तेलको निरन्तर खरिदलाई लिएर भारतीय सामानहरूमा थप भन्सार शुल्क लगाउने आदेश दिएका थिए । स्पष्ट रूपमा ट्रम्पको नाम नलिई, क्रेमलिनले मङ्गलबार रुसका व्यापारिक साझेदारहरूमाथि कर बढाउने ‘धम्की’ लाई ‘अवैध’ भन्दै आलोचना गरेको छ ।
सन् २०२२ फेब्रुअरीदेखि युक्रेन विरुद्धको रुसको अभियानले दशौँ हजार मानिसको ज्यान लिएको छ, देशका विभिन्न भागहरू ध्वस्त पारेको छ र लाखौँ मानिसलाई आफ्नो घर छोड्न बाध्य पारेको छ । मस्कोले युक्रेनलाई थप क्षेत्र हस्तान्तरण गर्न र लडाइँ रोक्न चाहेको खण्डमा अमेरिका र युरोपेली सङ्घको समर्थन त्याग्न माग गरेको छ ।
किएभले तत्काल युद्धविरामको आह्वान गरिरहेको छ र जेलेन्स्कीले गत हप्ता आफ्ना सहयोगीहरूलाई मस्कोमा ‘शासन परिवर्तन’ का लागि दबाब दिन आग्रह गरे ।
– आणविक बयानबाजी –
मस्को–वासिङ्टन तनाव बढ्दै जाँदा विटकफको भ्रमण भएको हो । रुसका पूर्वराष्ट्रपति दिमित्री मेदभेदेवसँगको अनलाइन विवादपछि आफूले दुईवटा आणविक पनडुब्बी सार्ने आदेश दिएको र ती अहिले ‘यस क्षेत्रमा’ रहेको ट्रम्पले बताए ।
त्यसपछि मस्कोले आणविक–सक्षम मध्यवर्ती–दूरीका मिसाइलहरूमा स्वयंद्वारा लगाइएको स्थगन समाप्त गरिरहेको बताएको छ । यसले रुसको दूरीमा समान अमेरिकी तैनाती भएको आरोप लगाएको प्रतिक्रियामा त्यस्ता हतियारहरू तैनाथ गर्नसक्ने सङ्केत दिएको छ ।
