पेशावर पेशावरको ८४ प्रतिशत पानी आपूर्ति दूषित रहेको अनुसन्धानले देखाएको र यहाँ पानी र सरसफाइको सङ्कट बढ्दै गएको विज्ञहरूले चेतावनी दिएका छन् ।
युनिसेफको एक सर्वेक्षणले पेशावरमा लगभग चार लाख व्यक्तिहरू अझै पनि आधारभूत शौचालय सुविधाहरूको पहुँचबाट बञ्चित छन्। यसबाहेक, स्वास्थ्य विशेषज्ञहरू असुरक्षित पिउने पानी, खुला दिसापिसाब र अपर्याप्त सरसफाइले प्रत्यक्ष रूपमा झाडापखाला, पोलियो र अन्य सम्भावित रोगहरू बढाइरहेको विज्ञहरूले युनिसेफको सर्वेक्षण रिपोर्टलाईउद्धृत गर्दै उल्लेख गरेका छन् ।
तीव्र जनसङ्ख्या वृद्धिका कारण स्थिति बिग्रिएको बताइएको छ । पेशावरको वार्षिक वृद्धि दर २.८६ प्रतिशत रहेको छ भने जनसङ्ख्या २४ लाख नाघेको छ । यस पहिले नै खानेपानी र सरसफाइ पूर्वाधारमा नै कमजोर मानिएको पेशावरमा जनसङ्ख्या वृद्धिसँग बढेको पानीको मागले थप तनाव निम्त्याएको छ ।
युनिसेफको तथ्याङ्कअनुसार सहरको करिब ८० प्रतिशत पानीका स्रोत दूषित छन् र २० प्रतिशत मात्र उपभोगका लागि सुरक्षित छन् । भूमिगत पानीको स्तर खतरनाक गतिमा घटिरहेको एक्सप्रेस ट्रिब्यूनमा विभिन्न रिपोर्टलाई उद्धृत गरी उल्लेख गरिएको छ।
के–पी मौजा जनगणना २०२० ले संकेत औसत भूमिगत पानीको स्तर १८८ फिटमा झरेको छ, जसले महत्त्वपूर्ण दीर्घकालीन स्थिरता जोखिम सिर्जना गर्दछ। सर्वेक्षणले ७९.६ प्रतिशत क्षेत्रमा पानीको उपलब्धता पर्याप्त रहेको र ८३.४ प्रतिशत घरधुरीमा पानीको पहुँच रहेको देखाए पनि विज्ञहरू यसको मुख्य चासो परिमाण नभई गुणस्तर हो भन्नेमा जोड दिन्छन् । यहाँको पानीका स्रोतमा ब्याक्टेरियाको व्यापक सङ्क्रमण पहिचान गरिएको छ जसले १३.६ प्रतिशत पानीको स्रोतलाई असर गरेको बताइन्छ ।
ग्रामीण क्षेत्रमा प्रदूषण दर १२.९ प्रतिशत छ तर शहरी क्षेत्रमा यो दर बढेर १७.५ प्रतिशत पुगेको छ। केवल १३.६ प्रतिशत पानीको नमूनाहरू ई. कोलाईबाट मुक्त रहेको अनुसन्धान रिपोर्टहरूले देखाएका छन् ।
सर्वेक्षणले पेशावरको कुल जनसङ्ख्याको ९.५ प्रतिशत अर्थात् करिब चार लाख मानिसमा अझै पनि शौचालयको पहुँच नभएको देखाएको छ ।
प्रतिवेदनले खुला दिसापिसा र अपर्याप्त सरसफाइ अभ्यासले पोलियो र अन्य पानीजन्य रोगहरू फैलिनमा महत्त्वपूर्ण योगदान पुर्याउँछ भनेर प्रकाश पारेको छ। वातावरणविद् हसिब खानले द्वन्द्व प्रभावित क्षेत्रहरूबाट जनसङ्ख्या प्रवाहले विद्यमान मुद्दाहरूलाई बढाएको उल्लेख गर्दै पेशावर ‘अत्यधिक बोझले भरिएको शहर’ भएको बताए ।
उनले कमजोर शासनको मुख्य कारण औंल्याउँदै भने, “सांसदहरू जनहितभन्दा पनि राजनीति र प्रदर्शनमा बढी केन्द्रित छन्।”
